Helicobacter pylori jak wygląda i co warto o nim wiedzieć?

Helicobacter pylori to bakteria, której obecność w organizmie człowieka może przez wiele lat pozostawać niezauważona, jednak w niektórych przypadkach prowadzi do poważnych schorzeń układu pokarmowego, takich jak przewlekłe zapalenia żołądka, wrzody oraz rak żołądka [1][2][3]. W populacji światowej nosicielem tej bakterii jest od 30% do nawet 70% osób, w zależności od regionu geograficznego [3][5].

Czym jest i jak wygląda Helicobacter pylori?

Helicobacter pylori to spiralna, Gram-ujemna bakteria o helikalnym kształcie i kilku charakterystycznych biegunowych rzęskach [1][2][3][5]. Jej szerokość wynosi około 0,5–1 µm [9]. Te morfologiczne cechy umożliwiają jej poruszanie się w lepkiej warstwie śluzu wyściełającej żołądek, gdzie bakteria głównie kolonizuje błonę śluzową części przedodźwiernikowej [1][2][3]. Ruchliwość oraz kształt pozwalają na głęboką penetrację w głąb nabłonka oraz skuteczne ukrycie przed niekorzystnymi warunkami kwaśnego środowiska żołądka [1][2][3].

Jak H. pylori przetrwa w żołądku?

Zdolność przetrwania H. pylori w kwaśnym środowisku żołądka wynika z wydzielania enzymu ureazy, który rozkłada mocznik do amoniaku i dwutlenku węgla [1][2][4][5]. Amoniak neutralizuje lokalnie kwas solny, co pozwala bakterii przetrwać i poruszać się w mikrośrodowisku żołądka [1][2][4]. Spiralny kształt oraz aktywne rzęski umożliwiają efektywną penetrację w głąb śluzu, co dodatkowo chroni bakterie przed niszczycielskim działaniem kwasu żołądkowego [1][2].

Jakie choroby powoduje Helicobacter pylori?

Bakteria wywołuje przewlekły stan zapalny błony śluzowej żołądka na skutek produkcji cytotoksyn, w tym cytotoksyny wakuolizującej [1][2][3]. Te mechanizmy prowadzą do zaniku śluzówki i powstawania wrzodów żołądka oraz dwunastnicy, a także zwiększają ryzyko rozwoju raka żołądka [1][2][3]. Szacuje się, że H. pylori odpowiada za około 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka i 90% przypadków choroby wrzodowej dwunastnicy [3][5]. U większości zakażonych infekcja przebiega bezobjawowo, jednak u części osób z czasem rozwijają się poważne komplikacje [3][7].

Drogi zakażenia i epidemiologia

Do zakażenia H. pylori dochodzi głównie drogą oralno-fekalną oraz oralno-oralną [2][3]. Zakażenie najczęściej wiąże się z niewłaściwą higieną, spożyciem zanieczyszczonej wody lub żywności i bliskim kontaktem z osobą zakażoną [2][3]. Według Światowej Organizacji Zdrowia szacunkowo 50-70% populacji w krajach rozwijających się i 30% w krajach rozwiniętych jest zainfekowanych H. pylori [3][5].

Diagnostyka zakażenia H. pylori

Diagnostyka zakażenia opiera się na kilku skutecznych metodach:

• Test oddechowy na ureazę – szybki i nieinwazyjny, polega na wykrywaniu amoniaku powstającego z rozkładu znakowanego izotopem mocznika [7].
• Testy serologiczne – wykrywają przeciwciała przeciwko H. pylori, lecz nie różnicują aktywnej infekcji od przebytej [7].
• Endoskopia z biopsją – pozwala na ocenę histopatologiczną błony śluzowej oraz wykonanie natychmiastowego testu ureazowego [2][7].
• Test na antygeny w stolcu – popularny i nieinwazyjny test, przydatny także do monitorowania efektów leczenia [7].

Leczenie zakażenia Helicobacter pylori

Leczenie polega na eradykacji bakterii poprzez połączenie minimum dwóch antybiotyków oraz inhibitora pompy protonowej (IPP), zwykle przez 10–14 dni [2][6]. Takie postępowanie znacząco ogranicza ryzyko powikłań, rozwój wrzodów oraz wystąpienie raka żołądka [2][6]. Eradykacja prowadzona jest według zaktualizowanych schematów zależnych od regionu oraz lokalnej oporności szczepów, jednak skuteczność leczenia wymaga kontroli potwierdzającej brak obecności bakterii [6][7].

Podsumowanie: Co warto wiedzieć o Helicobacter pylori?

Helicobacter pylori to ruchliwa, spiralna Gram-ujemna bakteria o wymiarach około 0,5–1 μm, powszechnie występująca na świecie [1][2][3][5][9]. Dzięki enzymowi ureazie potrafi neutralizować kwaśne środowisko żołądka i przetrwać tam przez wiele lat [1][2][4][5]. U większości nosicieli zakażenie przebiega bezobjawowo, ale istnieje wysokie ryzyko powikłań: przewlekłych zapaleń, wrzodów i rozwoju raka [3][5]. W przypadku podejrzeń zaleca się nieinwazyjne badania, a wykazane zakażenie wymaga leczenia antybiotykami i inhibitorami pompy protonowej przez 10–14 dni [2][6]. Profilaktyka obejmuje poprawę higieny oraz dostęp do czystej wody i odpowiedniej żywności [2][3][5].

Źródła:

• [1] https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/helicobacter-pylori/
• [2] https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,helicobacter-pylori—objawy–diagnostyka–testy—leczenie,artykul,1616793.html
• [3] https://pl.wikipedia.org/wiki/Helicobacter_pylori
• [4] https://www.doz.pl/czytelnia/a16545-Helicobacter_pylori__przyczyny_objawy_leczenie
• [5] https://www.onkonet.pl/n_n_helicobacterpylori.php
• [6] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/134806,helicobacter-pylori
• [7] https://diag.pl/pacjent/artykuly/badania-na-helicobacter-pylori-jakie-wybrac/
• [9] https://www.termedia.pl/Zasady-diagnostyki-i-leczenia-zakazenia-bakteria-Helicobacter-pylori-,98,30315,1,1.html