Czy kręgozmyk trzeba operować czy można leczyć inaczej?

Kręgozmyk, zwany medycznie spondylolistezą, jest poważnym schorzeniem kręgosłupa, które nie zawsze wymaga operacji – w wielu przypadkach skuteczne jest leczenie zachowawcze, o ile nie doszło do ciężkich powikłań neurologicznych lub znacznego przemieszczenia kręgu. Kluczowym aspektem w wyborze metody leczenia jest stopień przemieszczenia, nasilenie objawów oraz indywidualna sytuacja pacjenta [3][4][5].

Czym jest kręgozmyk?

Kręgozmyk to schorzenie kręgosłupa polegające na przemieszczeniu się jednego z kręgów względem sąsiedniego, prowadzące do destabilizacji, ucisku na struktury nerwowe i pogorszenia sprawności ruchowej [3][6]. Najczęściej lokalizuje się w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa [3][6].

Wyróżnia się kilka typów kręgozmyku – wrodzony, zwyrodnieniowy, urazowy i patologiczny. Przyczyny obejmują m.in. wady wrodzone, zmiany zwyrodnieniowe związane z wiekiem oraz mikrourazy, charakterystyczne dla osób aktywnych i sportowców [1][2][3].

Objawy kręgozmyku i konsekwencje zdrowotne

Do najbardziej charakterystycznych objawów kręgozmyku należą ból pleców, ból kończyn dolnych promieniujący do nóg, drętwienie, mrowienie, osłabienie siły mięśniowej i zaburzenia czucia [1][2][3]. U niektórych pacjentów rozwój choroby prowadzi do wad postawy, trudności w chodzeniu, a w cięższych przypadkach – do poważnych zaburzeń neurologicznych oraz problemów z kontrolą zwieraczy [1][2][3].

Choć kręgozmyk jest częstą przyczyną przewlekłego bólu kręgosłupa, nie należy do najczęstszych przyczyn bólu pleców ogólnie [2]. Nasilenie dolegliwości zależy od stopnia przemieszczenia kręgu oraz zaawansowania procesu chorobowego [3][6].

Diagnostyka – jak rozpoznać kręgozmyk?

Rozpoznanie kręgozmyku opiera się głównie na badaniach obrazowych: RTG, tomografii komputerowej oraz rezonansie magnetycznym [3][5]. Pozwalają one precyzyjnie określić położenie przemieszczenia, stopień zaawansowania oraz ewentualny ucisk na struktury nerwowe.

Czy kręgozmyk trzeba operować?

Kręgozmyk nie zawsze wymaga operacji. Większość przypadków o małym lub średnim nasileniu leczonych jest skutecznie metodami zachowawczymi [3][4]. Leczenie operacyjne stosuje się głównie przy znacznym przemieszczeniu (II stopień według skali Meyerdinga – powyżej 25% szerokości trzonu kręgu) lub pogłębiających się objawach mimo leczenia zachowawczego [3].

W sytuacjach, gdy pojawiają się ciężkie zaburzenia neurologiczne, niedowłady, nasilone zaburzenia czucia lub problemy z nietrzymaniem moczu i kału, konieczna jest szybka interwencja chirurgiczna [3][5]. Szacuje się, że jedynie niewielki odsetek pacjentów wymaga pilnego leczenia operacyjnego z powodu powikłań neurologicznych [3].

Operacja rozważana jest także wtedy, gdy objawy uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie, pogłębiają się mimo stosowania wielu metod zachowawczych. Współczesna chirurgia stosuje przede wszystkim spondylodezę (zespolenie kręgów), repozycję i stabilizację kręgów oraz rekonstrukcję węziny łuku kręgowego [3].

Leczenie nieoperacyjne – kiedy jest skuteczne?

Leczenie zachowawcze kręgozmyku jest skuteczne w większości przypadków o mniejszym lub średnim stopniu zaawansowania – dotyczy to najczęściej zmian od 1 do 2 stopnia według Meyerdinga [3][4]. Do podstawowych metod należą rehabilitacja, ćwiczenia stabilizujące, farmakoterapia i edukacja pacjenta [3][4][5].

Odpowiednio prowadzona fizjoterapia, wdrożona na wczesnym etapie choroby, może znacząco poprawić stan pacjenta i ograniczyć dolegliwości bólowe [3][4][5]. Ważna jest tu także aktywność własna osoby chorej – regularne ćwiczenia, utrzymywanie prawidłowej postawy, a także eliminacja czynników obciążających kręgosłup [5].

Leczenie farmakologiczne obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, lecz nie powinno być jedyną formą terapii. Profilaktyka polega na utrzymywaniu sprawności układu mięśniowego i szybkim reagowaniu na pojawiające się objawy [3][4][5].

Obecne trendy w leczeniu kręgozmyku

Współczesne podejście wyraźnie podkreśla personalizację terapii – dobór leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby, wieku oraz indywidualnych potrzeb pacjenta [3][5]. Wielodyscyplinarna diagnostyka oraz ścisła współpraca lekarzy, fizjoterapeutów i samego pacjenta są kluczowe dla uzyskania optymalnych efektów [5].

Coraz większe znaczenie zyskują także minimalnie inwazyjne techniki operacyjne oraz wczesna rehabilitacja, której celem jest przywrócenie sprawności ruchowej, złagodzenie bólu i zapobieganie nawrotom schorzenia [5]. Edukacja i zaangażowanie pacjenta w przebieg leczenia są integralnymi elementami skutecznej terapii.

Podsumowanie: Kiedy operacja, a kiedy leczenie zachowawcze?

Decyzja o operacyjnym leczeniu kręgozmyku podejmowana jest wyłącznie wtedy, gdy terapia zachowawcza nie przynosi efektów, a objawy ulegają nasileniu lub pojawiają się ciężkie powikłania neurologiczne [3][4][5]. U większości pacjentów, szczególnie z niewielkim przemieszczeniem kręgów, rehabilitacja i zmiana stylu życia zapewniają istotną poprawę funkcjonowania [3][4].

Leczenie nieoperacyjne pozostaje standardem postępowania w przypadkach o umiarkowanym przebiegu. Wskazaniem do operacji są przede wszystkim znaczne przemieszczenie kręgu, progresja schorzenia oraz objawy sugerujące ucisk na rdzeń kręgowy lub korzenie nerwowe [3][5].

Źródła:

• [1] https://rehab.pl/blog/kregozmyk-przyczyny-objawy-leczenie/
• [2] https://diag.pl/pacjent/artykuly/kregozmyk-co-warto-o-nim-wiedziec-przyczyny-i-rozpoznanie/
• [3] https://angelius.pl/neurologia/schorzenia-kregoslupa/kregozmyk/
• [4] https://www.doz.pl/czytelnia/a12574-Jak_leczyc_kregozmyk
• [5] https://enelsport.pl/kregozmyk-co-to-jest/
• [6] https://centrum.fizjoterapeuty.pl/schorzenia/kregozmyk/