Osłona kiedy brać i na co zwrócić uwagę?

Osłona pełni kluczową rolę w ochronie przed zagrożeniami mechanicznymi i środowiskowymi, zapewniając fizyczną barierę między człowiekiem a źródłem niebezpieczeństwa. Decyzja o jej zastosowaniu zależy od charakteru zagrożenia, specyfiki obsługiwanej maszyny lub urządzenia oraz od wymogów dotyczących bezpieczeństwa pracy^[2][6].

Czym jest osłona i jakie są jej główne funkcje?

Osłona wg definicji normy PN-EN 953+A1 (2009) to „część maszyny, stanowiąca fizyczną zaporę przeznaczoną specjalnie do zapewnienia ochrony”^[2]. Jej podstawowym zadaniem jest oddzielenie operatora lub osób postronnych od niebezpiecznych części ruchomych, ostrych krawędzi lub innych źródeł urazów^[6].

Funkcjonalność osłony opiera się na ograniczeniu lub całkowitym uniemożliwieniu kontaktu z niebezpieczną strefą i minimalizacji ryzyka wypadku podczas eksploatacji urządzeń technicznych^[2][6]. Może być stosowana zarówno w maszynach przemysłowych, urządzeniach codziennego użytku, jak i w ochronie środowiskowej (np. zabezpieczenia przeciwwiatrowe)^[1][3][5].

Kiedy należy stosować osłonę?

Zastosowanie osłony jest wymagane wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, elementami ostrymi lub innymi czynnikami niebezpiecznymi, których nie można wyeliminować innymi metodami zabezpieczeń^[2][6]. Szczególnie ważne jest to podczas obsługi maszyn, które mogą spowodować poważne obrażenia lub zagrożenie życia.

Norma PN-EN 953+A1 jasno określa wymogi dotyczące stosowania osłon stałych i ruchomych, a ich obecność jest nieodzowna w przypadku maszyn przemysłowych oraz we wszystkich miejscach, gdzie istnieje potencjał powstania urazów mechanicznych^[2].

Rodzaje osłon oraz ich zastosowanie

Osłony stałe montuje się w taki sposób, by ich usunięcie było możliwe tylko z użyciem narzędzi. Dzięki temu zapewniają one nieprzerwaną ochronę podczas pracy urządzenia i zabezpieczają operatora przed przypadkowym dostępem do strefy niebezpiecznej^[2].

Osłony ruchome wykorzystuje się tam, gdzie konieczny jest dostęp do elementów maszyny w trakcie eksploatacji, np. podczas konserwacji. Często współpracują z urządzeniami blokującymi, które uniemożliwiają uruchomienie maszyny, gdy osłona nie jest zamknięta lub zablokowana^[2][6].

Na wybór typu osłony wpływa charakter zagrożenia, sposób użytkowania maszyny oraz potrzeba częstego dostępu serwisowego do chronionych elementów^[2]. Przykładowo, w środowisku zewnętrznym zastosowanie mają osłony chroniące przed czynnikami pogodowymi^[1][3][5].

Co należy sprawdzić przed wyborem i montażem osłony?

Przed podjęciem decyzji o zastosowaniu osłony konieczne jest zidentyfikowanie wszystkich zagrożeń, z którymi można mieć kontakt podczas pracy urządzenia. Ważne jest określenie, czy osłona będzie działać samodzielnie, czy też wymaga współpracy z urządzeniami blokującymi, oraz czy charakter pracy urządzenia umożliwia zastosowanie osłon stałych lub wymaga osłon ruchomych^[2][6].

Kluczowe jest również zwrócenie uwagi na materiał i sposób wykonania osłony. Musi on zapewniać trwałość, odporność na działanie czynników zewnętrznych i skuteczne blokowanie dostępu do strefy zagrożenia^[2]. Należy też sprawdzić poprawność montażu, szczelność oraz to, czy wszelkie mechanizmy blokujące działają prawidłowo. W przypadku awarii lub uszkodzeń osłon konieczna jest ich natychmiastowa naprawa lub wymiana, w przeciwnym razie skuteczność zabezpieczenia może być niewystarczająca^[2].

Najważniejsze aspekty skuteczności i bezpieczeństwa osłon

Efektywność osłony zależy przede wszystkim od jej prawidłowego zamocowania i regularnego sprawdzania stanu technicznego. Każda awaria, poluzowanie elementów mocujących lub możliwość obejścia zabezpieczenia zwiększa ryzyko wypadków^[2].

Istotną rolę pełnią tu także urządzenia blokujące, które chronią przed uruchomieniem maszyny podczas otwartej lub niezamocowanej osłony. Konstrukcja osłony musi spełniać wymagania norm bezpieczeństwa, takie jak PN-EN 953+A1, które określają parametry konieczne do skutecznej ochrony operatora i osób postronnych^[2][6].

Podsumowanie – na co zwrócić największą uwagę?

Dobór osłony wymaga analizy rodzaju zagrożenia, specyfiki maszyny, warunków pracy i zgodności z obowiązującymi normami. Kluczowa jest jakość materiału, solidność mocowania oraz prawidłowa współpraca z urządzeniami blokującymi. Należy wybierać osłony spełniające wymagania norm bezpieczeństwa i systematycznie kontrolować ich stan techniczny, by zapewnić pełną ochronę podczas użytkowania^[2][6].

Źródła:

• [1] https://pl.glosbe.com/pl/pl/os%C5%82ona
• [2] https://bezpieczenstwowsystemachsterowania.pl/2014/07/oslony/
• [3] https://wsjp.pl/haslo/podglad/1078/oslona/4629855/przedmiot
• [4] https://wsjp.pl/haslo/podglad/1078/oslona/4629854/zabezpieczenie
• [5] https://dictionary.cambridge.org/pl/dictionary/polish-english/oslona
• [6] https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P30001831335539182278&html_tresc_root_id=300012631&html_tresc_id=300012620&html_klucz=19558&html_klucz_spis=