Węglowodany netto co to znaczy i dlaczego warto o nich wiedzieć?

Węglowodany netto to pojęcie kluczowe dla wszystkich, którzy chcą dokładniej zarządzać poziomem cukru we krwi lub efektywnością diety niskowęglowodanowej. Określenie to odnosi się wyłącznie do tych węglowodanów, które organizm ludzki może przetworzyć na glukozę i które realnie wpływają na poziom cukru, co jest niezwykle istotne w praktyce żywieniowej zarówno osób z cukrzycą, jak i praktykujących dietę ketogeniczną oraz insulinooporność [1][3].

Czym są węglowodany netto?

Węglowodany netto to część węglowodanów z pożywienia dostępnych dla metabolizmu człowieka. Ustala się je na podstawie ogólnej liczby węglowodanów pomniejszonej o sumę błonnika oraz tych alkoholi cukrowych, które nie są metabolizowane przez ludzki przewód pokarmowy [1][2][4].

Obliczenie wygląda najczęściej tak: Węglowodany netto = Węglowodany ogółem – Błonnik – Alkohole cukrowe (np. erytrytol) [2][4]. Błonnik oraz większość alkoholi cukrowych nie podnosi poziomu glukozy we krwi, przez co nie jest uwzględniana jako energia lub „cukier” dostępny dla organizmu [1][3][4].

W praktyce tylko węglowodany netto – czyli te przetwarzane na glukozę – mają wpływ na glikemię. Pozostałe są wydalane lub metabolizowane w ograniczonym stopniu [1][3].

Dlaczego warto znać pojęcie węglowodanów netto?

Znajomość i liczenie węglowodanów netto jest niezwykle ważne dla osób stosujących dietę ketogeniczną, niskowęglowodanową oraz dla cukrzyków czy osób z insulinoopornością [1][2][3]. Pozwala to na precyzyjniejszą kontrolę spożywanych węglowodanów wpływających na gospodarkę cukrową i insulinową, co ma decydujące znaczenie dla osiągnięcia i utrzymania stanu ketozy oraz eliminowania gwałtownych skoków cukru [1][2][3].

Węglowodany netto często bywają określane jako „węglowodany uderzeniowe” lub „węglowodany wpływowe„, ponieważ realnie oddziałują na poziom cukru i wydzielanie insuliny [3]. Świadome monitorowanie tej wartości umożliwia efektywne zarządzanie dietą i dostarczanie organizmowi tylko tych węglowodanów, które wpływają na jego metabolizm.

Podział i metabolizm węglowodanów

Węglowodany proste są cukrami złożonymi z jednej lub dwóch jednostek, łatwo przyswajanymi przez nasz organizm. Węglowodany złożone składają się z wielu połączonych jednostek cukrowych – organizm rozkłada je do postaci strawnych cukrów prostych, które, o ile nie stanowią błonnika czy nieprzyswajalnych alkoholi cukrowych, wliczają się do puli węglowodanów netto [3].

Trawienie zachodzi głównie w jelicie cienkim, gdzie enzymy rozkładają dostępne węglowodany do postaci, którą organizm może wykorzystać energetycznie. Jedynie te postaci mają wpływ na poziom glukozy we krwi, stanowiąc węglowodany netto [3][4].

Rola błonnika i alkoholi cukrowych

Błonnik dzieli się na rozpuszczalny i nierozpuszczalny – w obu przypadkach organizm nie rozkłada go enzymatycznie, dlatego nie podnosi on poziomu cukru ani nie dostarcza kalorii [1][3][4]. Z tego powodu odejmowany jest przy wyliczaniu węglowodanów netto.

Alkohole cukrowe, zwane polyolami (jak erytrytol, sorbitol, maltitol), mają różny poziom przyswajalności. Przykładowo, erytrytol praktycznie nie jest metabolizowany i jego całość odejmuje się od węglowodanów ogółem [2][4]. Inne alkohole cukrowe mogą być częściowo trawione, przez co nie zawsze całość ich masy można odjąć przy wyliczaniu węglowodanów netto. W związku z tym część źródeł i dietetyków przy obliczeniach uwzględnia tylko wybrane alkohole cukrowe, co prowadzi do pewnych kontrowersji co do ich precyzyjnego wyliczania [3][4].

Węglowodany netto w praktyce i diecie

Świadome liczenie węglowodanów netto jest standardem w dietach niskowęglowodanowych, szczególnie ketogenicznych, gdzie dzienne spożycie węglowodanów netto ogranicza się nawet do 20–50 g, aby utrzymać stan ketozy [1][3]. Dzięki tej metodzie można skuteczniej kontrolować gospodarkę cukrową, unikać gwałtownych wahań glikemii i zarządzać masą ciała.

Produkty bogate w błonnik – jak zielenina, warzywa krzyżowe czy pełnoziarniste – mają zazwyczaj niewielką liczbę węglowodanów netto, dlatego ich spożycie nie zaburza założeń diety niskowęglowodanowej [2].

Podsumowanie

Węglowodany netto to realna liczba węglowodanów, które wpływają na poziom cukru we krwi i metabolizm energetyczny. Odpowiednio odliczając błonnik oraz określone alkohole cukrowe od ogólnej liczby węglowodanów, otrzymujemy wartość istotną dla każdej diety opartej na kontroli węglowodanów, szczególnie przy insulinooporności, cukrzycy i dietach ketogenicznych [1][2][3][4].

Źródła:

1. https://healthinsider.news/pl/weglowodany-netto-a-weglowodany-ogolem-keto-diet-pl/
2. http://daniaketo.pl/porady/rdwr/co-to-sa-weglowodany-netto-i-jak-je-obliczyc.html
3. https://dawidwozniakowski.pl/weglowodany-netto/
4. https://keto-mojo.com/pl/article/difference-between-total-carbs-and-net-carbs/